Nieuwsbrief 12 november 2013

VRIJE ADVOCAATKEUZE VOOR RECHTSBIJSTANDVERZEKERDEN

Iedereen met een rechtsbijstandsverzekering heeft het recht op vrije keuze van een advocaat, zo blijkt uit een uitspraak van 7 november 2013 j.l. door het Europese Hof van Justitie. Met andere woorden iedere verzekerde mag zelf bepalen door welke rechtshulpverlener of advocaat hij zich in een procedure wil laten bijstaan, ook als deze niet in dienst is van zijn rechtsbijstandverzekeraar.

De rechtsbijstandsverzekering

In Nederland zijn ongeveer drie miljoen particulieren en 400.000 ondernemingen verzekerd bij een verzekeraar voor rechtsbijstand. Rechtsbijstandverzekeraars laten de geschillen veelal behandelen door eigen medewerkers die geen advocaat zijn en soms zelfs geen jurist. Op deze wijze worden de kosten en de premie laaggehouden.  Pas als voor het voeren van een procedure een advocaat nodig is (bijvoorbeeld bij de rechtbank civiel of het gerechtshof) bestaat volgens de meeste polissen het recht op een advocaat of andere rechtshulpverlener naar keuze van de verzekerde particulier of ondernemer. Soms kent ook de interne geschillenregeling een vrije keuze.

De uitspraak

Het Europese Hof van Justitie heeft nu geoordeeld dat veel van deze voorwaarden in de verzekeringspolis strijdig zijn met Richtlijn 87/344 en het daarmee corresponderende artikel 4:67 van de wet Financieel Toezicht, waarin de vrije advocaatkeuze is geregeld.

De zaak betrof een geschil tussen een grote Nederlandse Rechtsbijstandverzekeraar, en een verzekerde, die we hier verder de heer S. noemen.

De heer S. wilde tegen zijn voormalige werkgever een gerechtelijke procedure om schadevergoeding voeren omdat die hem kennelijk onredelijk zou hebben ontslagen. Daartoe wilde hij zich laten bijstaan door een door hemzelf gekozen advocaat, waarbij de verzekeraar de kosten voor die rechtsbijstand zou moeten dragen. De verzekeraar stemde wel in met het voeren van een gerechtelijke procedure maar was conform de geldende polisvoorwaarden slechts bereid om rechtsbijstand aan de heer S. te verlenen door een eigen werknemer, die geen advocaat is.

De heer S. kreeg ongelijk van lagere rechters maar de Hoge Raad concludeerde in 2012 dat het erop lijkt dat de richtlijn 87/344 verplicht stelt dat het recht op vrije keuze van zijn rechtshulpverlener moet worden geboden zodra een gerechtelijke of administratieve procedure wordt gevoerd. Omdat de vrije keuze een grote impact kan hebben op de premie en de toegankelijkheid van het recht, vond de Hoge Raad het nodig de Europese rechter te raadplegen.

Het Europese Hof stelde de heer S. in het gelijk en bevestigde het vermoeden van de Hoge Raad:  bij een gerechtelijke of een administratieve procedure bestaat voor de verzekerde recht op vrije keuze van een advocaat of rechtsbijstandverlener, ongeacht of rechtsbijstand volgens het nationale recht voor een dergelijke procedure verplicht is.

Goedkoop is duurkoop

Rechtsbijstandverzekeraars hebben een groot verlies geleden met deze uitspraak van de Europese rechter. Zij worden hierdoor gedwongen om hun polisvoorwaarden aan te passen.

Vermoedelijk zullen de aangepaste polisvoorwaarden onderscheid gaan maken tussen interne behandeling door een eigen medewerker in loondienst en externe behandeling door een advocaat met hieraan verbonden een kostenlimiet. De premies kunnen in de toekomst erg stijgen als verzekerden meer zullen kiezen voor een externe behandeling. Ook zullen verzekeraars nog meer dan nu al het geval was een verzekerde afraden om een procedure te voeren of bezwaar dan wel beroep in te stellen tegen een besluit. Dit omdat dan pas het recht op vrije advocaatkeuze gaat gelden en verzekeraars een eigen kostenbelang hebben om het niet zover te laten komen. Ook zal nog meer dan vroeger het geval is de verzekerde worden doorverwezen naar advocaten die middels lage prijsafspraken verbonden zijn aan de rechtsbijstandverzekeraar en bereid is de zaak tegen lage vaste prijsafspraken voor de verzekeraar af te wikkelen.

De vraag is of de verzekerde blij moet zijn met deze ontwikkelingen. Hij dient nog meer dan nu al het geval is na te gaan of er bij het advies van zijn verzekeraar geen sprake is van eigen financieel belang en of hij niet wordt doorverwezen naar een advocaat die voor een te laag bedrag de zaak in behandeling zal moeten nemen waardoor misschien goedkoop uiteindelijk duurkoop blijkt te zijn.